اریک برن  

پدر او یک پزشک عمومی و مادرش نویسنده و ویرایشگری حرفه ای بود . در سال 1935 «اریک » که پدرش را به علت بیماری سل از دست داده بود ، با تشویق مادرش تصمیم به ادامه ی راه پدر گرفت و برای تحصیل در دانشکده ی پزشکی ، راهی دانشگاه شد . با اتمام تحصیل در روان پزشکی که آن روزها از روش فرویدی پیروی می کرد و شروع جنگ جهانی ، «اریک » وارد ارتش آمریکا شد تا به عنوان روان پزشک در ارتش این کشور خدمت کند .

با پایان یافتن جنگ ، دکتر «برن » به فضای مطالعاتی بازگشت . او طی این سال ها ، علاقه ی بسیاری به نوآوری در روان شناسی فرویدی داشت و تلاش می کرد مفاهیم نظریات فروید را به چالش بکشد . سرانجام «اریک برن » عزم خود را برای ارائه ی نظریه ای جدید ، جزم کرد و بعد از انتشار چند مقاله ، در سال 1958 ، مقاله ی مشهور و تاثیرگذار خود را به عنوان « تحلیل رفتار متقابل ، روشی بدیع و کارا برای گروه درمانی » منتشر نمود .

این مقاله ، مبنایی بود برای نظریه ای جدید که کم کم با عنوان «تحلیل رفتار متقابل » یا به اختصار TA شناخته شد . «اریک برن » که طی سالیان دراز به مطالعه ی رفتار انسان ها پرداخته بود ، به سرعت نظریه اش را توسعه داد تا جایی که کتاب مشهور «بازی ها » که در سال 1964 به چاپ رسید ، تبدیل به یکی از پرفروش ترین کتاب های دهه ی 70 گذشت .

سال های 1964 تا 1970 ، سال های بسیار پرکاری برای « اریک » بود . او طی همین سال ها «انجمن بین المللی تحلیل رفتار متقابل » را پایه گذاری کرد که امروزه مهم ترین مرجع برای علاقه مندان این نظریه است .
سرانجام ، دکتر « اریک برن »در سال 1970 ، دیده از جهان فرو بست .

نظریه ی تحلیل رفتار متقابل :

از جمله خصوصیات نظریه ی «اریک برن » استفاده از کلمات ساده و همه فهم برای بیان مقصود است اما استفاده از همین کلمات ساده باعث شد بسیاری از روان پزشکان ، با عنوان « روان شناسی عامه » از این نظریه یاد کنند اما با گذشت زمان و تلاش برخی شاگردان « اریک برن » ، کم کم نظریه ی « تحلیل رفتار متقابل » ، از جایگاه خوبی در بین روان شناسان برخوردار شد به طوری که امروزه شاهد گرایش روز افزون روان پزشکان به این نظریه هستیم . در واقع از سال 1970 تاکنون ، نظریه ی « تحلیل رفتار متقابل » ، تغییرات بسیاری نموده به طوری که برخی معتقدند اگر « اریک برن » امروز به دنیا بر می گشت ، باید از ابتدا این نظریه را یاد می گرفت !

« تحلیل رفتار متقابل » ، نظریه ای در مورد شخصیت و روش منظمی برای روان درمانی به منظور رشد و تغییرات شخصی می باشد ، از جمله خصوصیات این نظریه ، این است که فرآیند درمان ، فرآیندی یک سویه نیست بلکه با کمک این نظریه ، درمان گر و بیمار هر دو زمان در کار درمان دخیل هستند . در واقع درمان گر ، تنها به بیمار کمک می کند تا اصول نظریه را درک کند و پس از آن ، این خود بیمار است که باید مشکلاتش را کشف و آنها را رفع کند و البته در این راه ، درمان گر به بیمار کمک خواهد کرد .

این نظریه راه کارهایی برای درمان های فردی ، گروهی ، زوجی و خانوادگی ارائه می دهد و در عین حال به افراد کمک می کند تا در ارتباطات خود با دیگران ، آگاهانه از رفتارهای مخرب پرهیز کنند .

بخش های شخصیت انسان :

طبق نظریه ی تحلیل رفتار متقابل «اریک برن » ، شخصیت انسان از سه بخش کودک ، والد و بالغ تشکیل شده است .

والد : بخش والد ، تشکیل شده است از رفتارها و نگرش هایی که از پدر و مادر و افراد صاحب قدرت به عاریت گرفته ایم . هر وقت که درصدد نصیحت کردن دیگران برآمدیم و همچون یک پدر و مادر مهربان و دلسوز به ارشاد و راهنمایی دیگری اقدام کردیم ، والد درون خود را فعال نموده ایم . مصادیق بیرونی والد ، پدر و مادر ، معلمان ، پلیس و همه ی افرادی هستند که به گونه ای خود را صاحب فهم و کمالات و قانون گذار می دانند . والد ما همیشه درصدد اندرز دیگری و صدور دستور باید و نباید ، تصمیم گیری و بالاخره خدامنشی است .

کودک : کودک ، بخش عاطفی و احساسی درون ما و احساس درباره ی مسائل مختلف زندگی است . وقتی که ما با یک کودک به بازی می پردازیم و یا در رفتارها و بازی های او تامل می کنیم ، در واقع کودک درون خود را فعال نموده ایم . هنگامی که در جشن تولد یا مهمانی شرکت می کنیم و یا زمانی که گریه می کنیم ، دیگران را دست می اندازیم و خود را لوس می کنیم ، کودک درون ما بیدار شده است .

بالغ : بالغ ، جنبه ی منطقی و خردمند شخصیت ماست . بالغ همچون یک کامپیوتر عمل می کند ؛ اطلاعات را جمع آوری ، پردازش و نتیجه گیری می کند . بالغ از احساس و عاطفه ، به دور است و فقط طبق واقعیت عمل می کند . کار اصلی بالغ ، مدیریت بخش های دیگر است . بالغ ، واسط بین کودک و والد است و در مواقع تصمیم گیری و حسابگری درباره ی امور مهم مانند شغل ، تحصیلات ، ازدواج ، سرمایه گذاری و ... ظاهر می شود .
بحث اصلی « تحلیل رفتار متقابل » تعامل بین این سه گانه یا سه بخش شخصیت انسان است . هر گاه فرد بتواند در مواقع مناسب و ضروری بخش مربوطه را به کار گیرد ، در واقع توانسته است نه تنها با بخش های درونی خود بلکه با دیگری نیز در موضع تعامل و سازگاری قرار بگیرد . آسیب روانی ، زمانی ایجاد می شود که یکی از این سه گانه ، مستبد شود و بر بخش های دیگر مسلط شده و نگذارد آنها نقش خود را ایفا کنند .

انواع بازی ها :

« برن » معتقد است همه ی انسان ها برنامه هایی برای آینده ی خود دارند و دست به طرح نقشه هایی می زنند و طبق آن نقشه ها به زندگی ادامه می دهند . برای نمونه ممکن است فردی در نقش یک قربانی ظاهر شود و بیش از حد فداکار باشد و یا فردی ستمگر و سلطه گر شود و یا تصمیم بگیرد که انسانی سرزنده ، با نشاط و موفق باشد . به باور « برن » ، تمام رفتارها و برنامه های ما هم چون بازی های دوران کودکی است با این تفاوت که این قبیل بازی ها ، کمی پیچیده و سناریوهایی از پیش نوشته شده هستند اما بازی های دوران کودکی، خودجوش و بدون طرح قبلی صورت می گیرند ؛ بازی ها ، نشان دهنده ی موضع ما در برابر دنیای بیرون است . همه ی ما بازیگر هستیم و به طور معمول در سه نقش ظاهر می شویم :

1 ـ من خوبم ـ تو بدی ( بازی برد ـ باخت ) : این قبیل بازی ها به طور معمول با خودنمایی و خودبرتربینی و تحقیر دیگران شروع می شود و شخص در نقش یک والد همه چیز دان و اندرز دهنده ظاهر می گردد و یا فردی اقتدارطلب است و یا نسبت به دیگران نفرت دارد و برخوردهای چکشی می کند .افرادی که دوران کودکی را در سختی و فشار گذرانده اند و پیوسته از جانب اطرافیان و اعضای خانواده ، تحت استرس ، سلطه و تحقیر بوده اند و از خودمختاری و آزادی عمل کمتری برخوردار بوده و نتوانسته اند از زیر فشارهای وارده ، رهایی یابند ، به طور معمول نفرت شدیدی را در وجود خود پرورش داده اند و پیوسته در نقش یک بازیگر خشن و صاحب هیجانات بد و مخرب ظاهر می شوند ، آرامش خود را در تحقیر دیگری می جویند و مدام به دنبال مقصر و متهم می گردند .

2 ـ من بدم ـ تو خوبی ( بازی باخت ـ برد ) : این بازی ، درست عکس بازی مذکور است . شخص در یک موضع انفعالی ظاهر می شود و خود را کم و ناچیز می داند . صفت های خود را بیش از حد ، بزرگ نمایی می کند و یا نسبت به آنها آگاهی افراطی دارد ؛ به همین خاطر همیشه از خود ناراضی است ، دیگران را بهتر و برتر از خود به شمار می آورد ، تنها و گوشه گیر است و خود را در رقابت و برابری با دیگران ناتوان می بیند . این قبیل افراد ، موضعی منفی و بدبینانه در برابر زندگی دارند ، سناریوهای خودآزاردهنده اجرا می کنند ، همیشه در حاشیه هستند و دیگران را وارد متن مسائل می کنند .

3 ـ من خوبم ـ تو خوبی ( بازی برد ـ برد ) :بازیگران این سناریو ، افرادی منطقی و روشن فکر هستند . سعی می کنند در مناسبات انسانی ، فردی مثبت و متعارف باشند ؛ هم خودشان را به نیکی ابراز می کنند و هم به دیگری اجازه ی ابراز وجود می دهند . آنچه را برای خود نمی پسندند ، برای دیگران نیز لحاظ نمی پسندند .

جملاتی از دکتر اریک برن :

ـ هر کس در اوایل کودکی اش تصمیم می گیرد که چه کسی شود و چگونه بمیرد .این نقشه ، سناریوی زندگی اوست .
ـ آدم های واقعی ، خودشان تصمیم می گیرند اما برای آدم های پلاستیکی ، فال گیرها . 

منبع:

مدیریار

سایر خدمات تیم

 

در صورت علاقه مندی به یادگیری کامل مبحث بزرگان مدیریت، جهت پیش ثبت نام و یا  شرکت در دوره ها کلیک کنید.

جهت پیش ثبت نام  کلیک کنید...

در صورتی که به مشاوره پیرامون موضوع فوق علاقه دارید کلیک کنید...

اطلاعات بیشتر کلیک کنید...