واژه تکنوپولی که به‌معنای نظام انحصارگری تکنولوژی می‌باشد از دو کلمه "تکنولوژی" و "مونوپولی" ترکیب شده است. تکنوپولی، فرهنگی است با اوضاع و شرایطی خاص و دارای شاخصه‌ها و خصلت‌های ویژه خود، و در عین حال از روح و روانی معین برخوردار است. از دیدگاه پستمن، دوران تکنوپولی موقعیتی است که فرهنگ جامعه، تسلیم محض تکنولوژی شده است و دیگر توان دفاع از خود را ندارد.
اعتبار هدیه بگیرید و مشارکت کنید
با اعتبار هدیه، از خدمات ویژه استفاده کنید
در بازارکار حسابداری و مالی بدرخشید
خدمات مالی و حسابداری خود را معرفی کنید
تکنوپولی چیست؟
نظامی که تکنولوژی انحصار طلب غربی، با اهداف کاملا فرهنگی در پیش گرفته است. تکنوپولی به معنای تسلیم فرهنگ در برابر تکنولوژی می باشد. تکنولوژی که امروز بخش اعظم آن در رسانه های جمعی خلاصه شده و دنیا را به هر سمت که بخواهد می کشاند. همانطور که بارها گفته شده، آن چه در جهان امروز بر جهانیان می گذرد، حاکی از یک حادثه مهم است و آن چیزی نیست جز اینکه یک کلیت به نام فرهنگ بشری در معرض زوال و انحطاط قرار گرفته است. نظامی که این کلیت را مورد هجوم قرار داده به گفته نیل پستمن، (نویسنده مشهور رسانه) تکنوپولی نام دارد. وی این واژه را از ترکیب دو لغت تکنولوژی و مونوپولی برداشت کرده و از آن، سلطه بلامنازع و حکومت تمام عیار "تکنولوژی بدون اخلاق" را بر جامعه انسانی، منظور داشته است. آنچه مشخص است اینکه نظام تکنوپولی به مسائلی همچون باورهای مذهبی، قبیح بودن گناه در ذهن و اندیشه انسانها،ریشه ها و آداب و رسوم خانوادگی، اعتقاد چندانی ندارد و به نظر می سرد به چنین مواردی به دیده حقارت نگاه می کند. هرچند که هنوز توان تخریب کامل این باورها و ارزشها وجود ندارد اما تدریجا این هدف در راه محقق شدن است.
مفهوم‌شناسی تکنوپولی فن و تکنیک در دوران مدرن پس از آنکه بار ایدئولوژی یافت و به تکنولوژی تبدیل شد، در راه گسترش حوزه‌های نفوذ خود با موانعی روبرو شد که ریشه در فرهنگ و تمدن، تاریخ، دین، آیین، نظام خانواده و ادب و ادبیات جوامع بشری داشت. این عناصر مانع و مزاحم بایستی از سر راه برداشته می‌شدند و راه ستیز و مقابله با آن‌ها اعلام و اعلان جنگ و کشاندن آن‌ها به میدان‌های نبرد و منازعه نبود. تجربه نبردهای عقیدتی در طول تاریخ نشان داده بود که در افتادن و جنگ رو در رو با عقاید، فرهنگ، دین و باورهای انسانها، نه‌تنها از میان رفتن آن‌ها را به‌دنبال نخواهد داشت بلکه انسانها را در باورهایشان مصمم‌تر می‌کند. از این‌رو یگانه راه ممکن آن بود که در قالب و پوست آن باورها رفت و آن‌ها را از درون تخریب و متحول و بازسازی کرد و برای آن مفاهیم و باورها، این نظام به‌عنوان استراتژی مبارزه، مورد توجه واقع شد.
در نظام تکنوپولی یا انحصارگرایی فناوری که ناظر به همان تکنولوژی بدون اخلاق بوده تمام بنیان‌های فرهنگی و ارزشی فرو ریخته و انسان منفعل و بنده محض تکنولوژی خواهد شد. با ظهور تکنوپولی یکی از دو جهان فکری "تکنولوژی" و "سنت و فرهنگ" از صحفه حذف می‌گردد و امپراتوری تکنولوژی به حذف رقیب خود پرداخته و آن را از بین می‌برد و در واقع فناوری با فربه شدن و به قدرت رسیدن از خود یک امپراتوری می‌سازد که موجب از میدان به در شدن حقیقت خواهد شد. البته باید در نظر داشت که از میان بردن و حذف سنت و فرهنگ به شکل فیزیکی نبوده و با حذف کلی آن صورت نمی‌پذیرد و یا حتی با غیرمشروع جلوه‌دان، غیرمشهور کردن، غیرقانونی کردن و غیراخلاقی کردن فرهنگ و سنت، حذف کردن انجام نمی‌شود بلکه تکنولوژی، فرهنگ و سنت را غیرقابل رؤیت و در نتیجه غیرمعتبر می‌کند و چنین امری با بازتعریف آنچه ما دین، هنر، خانواده، سیاست، تاریخ، حقیقت، خصومت و هوش نامیده‌ایم رخ می‌نماید؛ تعاریفی که با استلزامات جدید همخوانی دارد.
تفاوت تکنوپولی و تکنوکراسی تکنوکراسی یا فن‌سالاری همان حاکمیت وسایل فنی بر انسان می‌باشد و جامعه‌ای که در آن این فرهنگ حاکم باشد ابزار و آلات نقش کلیدی را در جهان اندیشه‌های فرهنگی آن جامعه بر عهده دارند و همه شرایط و تحولات و خواسته‌ها و ویژگی‌های اجتماعی باید تا حد زیادی تابع خواسته‌ها و ضوابطی باشد که رشد این ادوات ایجاب می‌کند. در چنین جامعه‌ای همچنان که مانند دوران فرهنگ ابزارها، ابزار و تکنیک در فرهنگ هضم شده و ابزار در خدمت ایدئولوژی و تحت کنترل تعالیم مذهبی و جهانبینی دینی قرار دارند، ابزار و تکنولوژی بر فرهنگ مسلط نمی‌شود و ضرورتاً فرهنگ به فناوری واگذار نمی‌گردد بلکه در چنین نظامی یعنی تکنوکراسی، دو جهانبینی (تکنولوژی و فرهنگ) در کنار همدیگر حضور دارند و صرفاً به رقابت و نزاع با همدیگر می‌پردازند و تکنولوژی می‌کوشد تا به فرهنگ تبدیل شود و این در حالی است که در نظام تکنوپولی ضرورتاً فرهنگ به فناوری واگذار شده و فناوری رقیب خود یعنی فرهنگ را از صحنه رقابت بیرون می‌کند.
تکنوپولی و ایدز فرهنگی پستمن در نظام اجتماعی تکنوپولی مفهوم ایدز اجتماعی و فرهنگی را مطرح می‌کند بدین معنا که انسان قدرت دفاعی خود را از دست داده و همه چیز را قبول می‌کند برای نمونه در مقیاس اجتماعی دموکراسی را می‌‍‌پذیرد حال آنکه این واژه دروغی بزرگ است. همچنان‌که در این نظام هنگامی که انسان در انحصار ماشین قرار گرفته به ایدز فرهنگی دچار می‌شود چرا که در فرآیند این اسارت، نظام ایمنی و سیستم کنترل و قدرت دفاع فرهنگی خود را در برابر هجوم بی‌امان و طغیان رودخانه اطلاعاتی و یورش پیام‌های تکنولوژی متلاشی و معدوم ساخته است.
تکنوپولی در رسانه پستمن جامعه آمریکایی را اولین نظام تکنوپولی قلمداد کرده، اما این‌گونه نیست که این نظام فقط به حاکمیت بلامنازع بر جامعه آمریکایی اکتفا کند بلکه می‌کوشد تا به کمک رسانه‌ها و ماهواره‌های رادیویی و تلویزیون خود، جامعه جهانی را به انقیاد خود بکشاند. تکنوپولی می‌کوشد تا با بهره‌گیری از رسانه‌ها، فرهنگ تعقل را برکنار کرده و فرهنگ تجمل را حاکم گرداند و در این راه انسانها برای نجات از وضع موجود چاره‌ای جز زهدگیری اجتماعی نخواهند داشت، بدان معنا که با به‌کارگیری قدرت عقل، راه سلطه تکنوپولی و ابزار مستقیم آن همچون رسانه را بر انسان امروزی مسدود نمایند.
منابع: پژوهه مدیریار
سایر خدمات تیم
در صورت علاقه مندی به یادگیری کامل مبحث مدیریت تکنولوژی، جهت پیش ثبت نام و یا شرکت در دوره ها کلیک کنید.
در صورتی که به مشاوره پیرامون موضوع فوق علاقه دارید کلیک کنید...
ثبت نام و عضویت میز کار
