بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل سیاستها و به هدفهای قانونی می شود.
کسر بودجه در زبان ساده، عبارت است از هزینههایی که درآمدی برای آن وجود ندارد یا اینکه دولتی بیش از درآمدش خرج کرده یا خواهد کرد. در اصطلاحات و تعاریف اقتصادی دو نوع، کسری بودجه و دیگری کسری تراز بودجه راداریم.
«تفریغ» از نظر لغوی یعنی فارغ ساختن و تفریغ بودجه در اصطلاح مالی، فراغت از بودجه و یا نتیجه اجرایی بودجه است. دیوان محاسبات کشور سالانه با بررسی حساب ها و اسناد مربوط به دستگاه های دولتی، گزارش تفریغ بودجه را تهیه می کند که در آن نحوه و میزان هزینه سازمان ها، پروژه ها و پیشرفت آنها براساس لایحه بودجه مشخص است.
در یک تقسیم بندی کلی جزئیات CPM یا مراحل تهیه, تنظیم و تصویب بودجه سالانه سازمان را می توان به چندین قسمت مجزا و به شرح ذیل تقسیم کرد:
مراحل بودجه در سازمان تامین اجتماعی از چهارمرحله تشکیل می شود که در مجموع این چهارمرحله را دور بودجه ای یا سیکل بودجه ای نیز می نامند.
بودجه بندی اهداف و کاربردهای مختلفی در تنظیم، تصویب، اجرا و کنترل سیاستهای دولت و سازمانها دارد.
مفهوم بودجه همگام با تکامل دولت ها و پیچیده تر شدن وظایف دولت, تغییر و تکامل یافته است.
واژه بوژت (Beget) یک واژه فرانسه قدیم است و به کیف چرم اطلاق میشده است که وجوه نقد را در آن نگهداری می کردند.
به طور معمول در فرآیند تهیه بودجه، هزینه سال پیش که به مصرف رسیده یک نقطه آغاز به حساب می آید کار افرادی که بودجه جدید را می نویسند و یا تهیه می کنند این است که چه اقلامی از بودجه را باید حذف کرد و چه فعالیت هایی بر همان اساس چه اقلامی را باید اضافه نمود.