امروزه در تجزیه و تحلیل رفتار سازمان ها، پرداختن به اخلاق و ارزش های اخلاقی یکی از الزامات است؛ زیرا نماد بیرونی سازمان ها را رفتارهای اخلاقی آنها شکل می دهد.
اعتبار هدیه بگیرید و مشارکت کنید
با اعتبار هدیه، از خدمات ویژه استفاده کنید
در بازارکار حسابداری و مالی بدرخشید
خدمات مالی و حسابداری خود را معرفی کنید
سقوط معیارهای رفتاری، پژوهشگران را به سمت جست وجوی مبناهای نظری در این رابطه به منظور ایجاد راه حل های مناسب اجرایی سوق داده است.
مشکلات اخلاقی مدیریت به علت پیامدهای گسترده، راه حل های گوناگون، نتایج مرکب، رویدادهای نامطمئن و برداشت های شخصی، پیچیده بوده و دارای مشکلات فراگیر نیز هست؛ زیرا مدیران تصمیماتی می گیرند و اعمالی انجام می دهند که دیگران را تحت تأثیر قرار می دهند . یکی از بهترین راه حل ها برای برون رفت از مشکلات اخلاقی مدیریت، ، توجه به هوش اخلاقی است. هوش اخلاقی بیانگر آن است که در روابط اجتماعی چه عملی مناسب و چه عملی نامناسب است؛ فرد احساسات دیگران را درک کند، با دیگران همدلی نماید، و مسئولیت کارهای خویش را بپذیرد . هوش اخلاقی به مدیران کمک می کند تا سازمان در مسیر درستی حرکت کند.
هوش اخلاقی چیست؟
هوش اخلاقی به توانایی تشخیص درست از نادرست است. یعنی به کمک هوش اخلاقی می توانید اعتقادات محکم و راسخی داشته و توانایی عمل کردن به آنها را دارا باشید.هوش اخلاقی به توانایی اعمال اصول اخلاقی در اهداف شخصی، ارزش ها و فعالیت های فرد اشاره دارد و به معنای ظرفیت وتوانایی درک مسائل خوب از مسائل بد است.
جالب است بدانید طبق تحقیقات صورت گرفته برای مغز چیزی به عنوان « نقشه اخلاقی مغز» مطرح شده است. نقشع اخلاقی مغز نشان از آن دارد که در هنگام تصمیم گیری و استدلال های اخلاقی، بخش خاصی از مغز درگیر می شود. بنابراین می توان گفت هوش اخلاقی نوعی هوش اثبات شده است. هوش اخلاقی برای همه انسان ها حیاتی و سرنوشت ساز است زیرا این نوع هوش است که سایر انواع هوش در انسان را تحت تاثیر قرار داده و آنها را به انجام کارهای ارزشمند هدایت می کند.
آیا هوش اخلاقی ذاتی است یا قابل یادگیری و پرورش؟
هوش اخلاقی کاملا قابل یادگیری و آموختنی است و می توان آن را پرورش داد. این نوع هوش ارثی نبوده و از طریق آموزش و تربیت به افراد منتقل می شود. بهترین زمان آموزش هوش اخلاقی از نوزادی تا پایان نوجوانی هر فردی می باشد. با تقویت هوش اخلاقی می توان افراد را در مسیری درست قرار داد تا بتوانند به درستی فکر و عمل کنند.
هوش اخلاقی در افراد
از آنجا که مهم ترین و حیاتی ترین زمان برای آموزش هوش اخلاقی از کودکی تا نوجوانی است، والدین، معلمان و مسئولان آموزش و پرورش باید به خوبی با مفهوم هوش اخلاقی آشنا بوده و در جهت رشد و تقویت آن تلاش کنند.
پژوهشگران حوزه تعلیم و تربیت اثبات کرده اند که کودکانی که به هر دلیل هوش اخلاقی کسب نکرده اند، در معرض خطرهای جدی قرار دارند. این کودکان به دلیل وجدان متزلزل، ضعف در مهار کردن امیال، رشدنیافتگی حساسیت های اخلاقی و باورهایی که به گونه ای نادرست هدایت شده، تا حد زیادی به عقب افتادگی اخلاقی و اجتماعی دچار و در بزرگسالی به شخصیت های نابهنجار و ناموفق تبدیل می شوند.
تقویت هوش اخلاقی کودکان بهترین فرصت برای قرار دادن فرزندانمان در مسیر درست است تا آنها بتوانند علاوه بر درست فکر کردن درست هم عمل کنند. علاوه بر این، پرورش ویژگیهای شخصیتی استوار نیز در گروی تقویت هوش اخلاقی است.
هوش اخلاقی در سازمان ها
چند سالی است که مساله اخلاق در سازمان بسیار مورد بحث و توجه قرار گرفته است. به عبارتی بیشتر سازمان ها در شرایطی قرار دارند که باید مسایل درست و نادرست بار دیگر در آنها تعریف شود. هوش اخلاقی در سازمان در همه رده ها ،از بالاترین تا پایین ترین، مطرح است و همه افراد باید هوش اخلاقی را رعایت کنند.
به کمک هوش اخلاقی می توان تعهد و اعتماد را در سازمان حاکم کرد. در این صورت است که می توانید از موفقیت و تدوام سازمان خود مطمئن باشید.
مؤلّفه های هوش اخلاقی
خانم میکله بوربا با جمع آوری شواهد، تحقیقات و نمونه های عملی، مفهوم هوش اخلاقی را در قالب پرورش هفت فضیلت مطرح کرده است. این فضایل عبارتند از: همدلی، وجدان، خویشتن داری، احترام، مهربانی، بردباری، و انصاف.
1. همدلی: احساس اخلاقی بنیادینی است که درک احساسات دیگران را برای فرزندتان (فرد) امکان پذیر می سازد.
2. وجدان: یک ندای درونی قوی است که به کودک (فرد) در تصمیم گیری در امر درستی و نادرستی، کمک می کند و باعث می شود او در مسیر اخلاق باقی بماند و در صورت انحراف، احساس گناه بر او چیره شود. این خصیصه سنگ بنای تقویت خصایلی بنیادین مانند صداقت، مسئولیت پذیری و امانتداری است.
3. خویشتن داری (خودکنترلی): به فرد در مهار کردن امیال نفسانی اش یاری می رساند و نیز موجب می شود که او پیش از مبادرت به هر عملی، فکر کند و در نتیجه، به گونه ای صحیح رفتار می کند و احتمال کمتری دارد که به انتخاب های عجولانه ای دست بزند که پیامدهای خطرناکی به دنبال دارد. این فضیلت کمک می کند تا به خود متکی باشد؛ زیرا می داند که قادر به مهار اعمالش هست. همچنین فضیلتی است که بخشندگی و مهربانی را بر می انگیزد؛ زیرا کمک می کند تا لذت آنی را کنار بگذارد و به جای آن، وجدانش برای کمک به دیگران بر انگیخته شود.
4. احترام: فرد را تشویق می کند تا به علت آنکه احترام به دیگران را ارزشمند می داند، با دیگران با ملاحظه رفتار کند. این ویژگی فرد را وادار می سازد تا با دیگران به گونه ای رفتار کند که دوست دارد با خودش رفتار شود و به همین سبب، اساس پیش گیری از خشونت، بی عدالتی و نفرت را پایه گذاری می کند.
5. مهربانی: توجه فرزند (فرد) را به رفاه و احساسات دیگران جلب می کند. با تقویت این فضیلت، فرد خودخواهی کمتری خواهد داشت و بیشتر دلسوز و غمخوار می شود و درک می کند که مهربانی کردن به دیگران ساده ترین کاری است که می توان کرد. در نتیجه، به نیازهای دیگران بیشتر فکر می کند، به آنها توجه نشان می دهد، در کمک به نیازمندان پیش قدم می شود و از آن هایی که دچار آسیب و مشکل شده اند، دفاع می کند.
6. بردباری: به فرد کمک می کند تا ویژگی های دیگران را درک کند و آماده پذیرش چشم اندازها و باورهای جدید باشد، و به دیگران بدون توجه به تفاوت جنسی، نژاد، ظاهر، فرهنگ، باورها، توانایی ها، یا جهت گیری جنسی احترام بگزارد.
7. انصاف: موجب می شود تا فرد با دیگران عادلانه، منصفانه و بی طرفانه رفتار کند و بنابراین، با رعایت قانون، نوبت و شراکت، با دیگران تعامل کند و پیش از قضاوت، همه جوانب را کاملاً بسنجد. این فضیلت این شجاعت را به فرد می دهد تا از کسانی که در حقشان بی عدالتی شده است حمایت کند و خواستار این باشد که با همه مردم (بدون توجه به نژاد، فرهنگ، موقعیت اقتصادی، توانایی، یا اعتقادات) یکسان رفتار شود (بوریا، 2005، ص 29 و 30).
لنیک و کیل محققانی هستند که به بررسی هوش اخلاقی در سازمان پرداخته اند. آنها هوش اخلاقی را توانایی تشخیص درست از اشتباه می دانند که با اصول جهانی سازگار است. به نظر آنان، چهار اصل هوش اخلاقی، برای موفقیت مداوم سازمانی و شخصی ضروری است:
الف. درست کاری(صداقت): صداقت برای هوش اخلاقی افراد، به عنوان یک محک تلقّی می شود. وقتی بر اساس صداقت رفتار کنیم، رفتار خود را با آهنگ اصول جهان شمول اخلاق انسانی منطبق و همنوا می گردانیم. ما آنچه را می دانیم درست است به انجام می رسانیم. ما همگام با اصول و باورها حرکت کنیم. به عبارت دیگر، صداقت یعنی ایجاد هماهنگی بین آنچه به آن باور داریم و آنچه به آن عمل می کنیم؛ انجام آنچه می دانیم درست است و گفتن حرف راست در تمام زمان ها. کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد به شیوه ای که با اصول و عقایدش سازگار باشد، عمل می کند (لنیک و دیگران، 1388، ص151و59).
ب. مسئولیت پذیری: کسی که هوش اخلاقی بالایی دارد، مسئولیت اعمال و پیامدهای آن اعمال، همچنین اشتباهات و شکست های خود را نیز می پذیرد. فقط کسی که از روی تمایل مسئولیت عملکردهایش را می پذیرد قادر است اطمینان یابد که عملکردهای وی منطبق با اصول جهان شمول اخلاق انسانی است (همان، ص171و59).
ج. دل سوزی: احساس وظیفه نسبت به مراقبت از سایر افراد، نه تنها ملاحظه و احترام ما را در برابر آنها هویدا می سازد، بلکه موجب ایجاد جوّی می شود که وقتی عمیقاً احساس نیاز می کنیم، سایران با نهایت شفقت و مهربانی با ما ارتباط برقرار می سازند. اگر نسبت به دیگران مهربان و دلسوز باشیم آنان نیز در زمان نیاز، با ما همدردی می کنند و مهربان خواهند بود (همان، ص59).
د. بخشش: بدون برخورداری از قدرت تحمّل نسبت به اشتباهات و آگاهی از ضعف های خودمان، احتمالاً به افرادی سخت گیر تبدیل می شویم و دیگر قادر نخواهیم بود به شیوه ای با دیگران معاشرت کنیم که موجب پیشرفت دوجانبه در تعاملات ما و سایر افراد می شود (همان، ص 59). در یک جمله، گذشت یعنی: آگاهی از عیوب خود و تحمّل اشتباهات دیگران (لنیک و دیگران، 2005).
منابع:
خبرگزاری فارس
مسیر ایرانی
سایر خدمات تیم
در صورت علاقه مندی به یادگیری کامل مبحث مدیریت مالی، جهت پیش ثبت نام و یا شرکت در دوره ها کلیک کنید.
در صورتی که به مشاوره پیرامون موضوع فوق علاقه دارید کلیک کنید...
ثبت نام و عضویت میز کار
