روشهای انتقال تکنولوژی  

سطح تکنولوژیهای کشورهای پیشرفته و جهان سوم فاصله محسوسی دارد. برای کاستن فاصله تکنولوژی کشورهای پیشرفته و کمتر توسعه یافته، انتقال تکنولوژی یک لازمه انکار ناپذیر است. انتقال تکنولوژی باروشهای مختلف و وسائل مختلف امکانپذیر است که با توجه به موقعیت انتقال دهنده تکنولوژی وانتقال گیرنده تکنولوژی مشخص می‌شود.

با مطالعه سابقه توسعه کشورهای درحال توسعه ، خصوصا کشورهای شرق آسیاملاحظه می شود که آنها در مسیر توسعه خود برای تسریع در حل مشکلات بخش صنعت ، بنیان تکنولوژی کشور خود را از طریق انتقال آن از سایر کشورهای توسعه یافته تقویت کرده و سپس با ایجاد زیربنای اقتصادی مناسب درصدد تقویت مراکز دانشگاهی و پژوهش خودبرآمده اند. اگر کشورهای درحال توسعه به عنوان یک راه حل دیگر قصد دارند که خود دانشهای علمی و فنی ضروری جهت توسعه اقتصادی را بدون بهره گیری از دانشهای موجود که نتیجه تحقیقات پژوهشگران و اندیشمندان جهان است کسب کنند، این نه تنها عملی بس مشکل است، بلکه باعث اتلاف غیرمنطقی نیروها می شود. به علاوه دستیابی به چنین راه حلی در مدت زمانی که کشورهای کم رشد جهت رسیدن به توسعه اقتصادی درنظر گرفته اند امکان پذیرنیست. اگر چنین تفکری در جهان مقبولیت یابد، پیشرفت فنی تمام کشورهای جهان ازجمله کشورهای صنعتی مختل خواهدشد.

انتقال موفق تکنولوژی نیاز به شناخت اهداف صنعت، منابع تکنولوژی، نحوه ابداع و نحوه انتقال، روشهای انتقال، فاکتورهای تاثیرگذار، نحوه جذب و نحوه توسعه آن دارد و هریک از آن شناختها متکی به تخصص ویژه خود است. بدون استفاده از کارشناسان انتقال تکنولوژی و اصول مدیریت تکنولوژی، معمولاً عمل انتقال یا اصولاً صورت نمی‌گیرد و یا انتقال تکنولوژی مربوطه بصورت ناقص و نیم‌بند انجام می شود. برای کاستن فاصله تکنولوژی بین کشورهای پیشرفته و کشورهای درحال توسعه انتقال تکنولوژی بهترین گزینه است. برای این کار بایستی به عناصر تشکیل دهنده تکنولوژی توجه کرد. تکنولوژی به منزله تمامی دانشها، محصولات، فرآیندها، ابزارها، روشها، و سیستم‌هایی است که در خلق کالاها یا ارائه خدمات مورداستفاده قرار می‌گیرد.

یکی از زمینه‌های اعمال مدیریت تکنولوژی که مستلزم جامع نگری و درونگری است، انتقال تکنولوژی است. امروزه، صنعتی شدن بطور عمیقی به انتقال تکنولوژی وابسته است.
در دنیای امروز رابطه ای مستقیم بین توسعه تکنولوژی و پیشرفت اقتصادی ،اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی یک کشور برقرار است . بطوری که می توان گفت تکنولوژی عاملی اساسی برای ایجاد ثروت، توانایی و دانایی کشورهاست و وسیله ای قدرتمند در توسعه ملی تلقی می شود. بدین جهت است که در سطح بین المللی ، جنگ اقتصادی تکنولوژیک جانشین جنگهای نظامی شده است. بنابراین اتخاذ استراتژی‌های توسعه تکنولوژی در بخشهای مختلف اقتصاد هر کشور جزء ضروریات بازسازی و توسعه اقتصادی آن کشور بوده و بدون آن دستیابی به اهدافی چون خودکفایی اقتصادی ، توسعه ملی و بهبود استانداردهای زندگی غیرممکن است.

انتقال تکنولوژی عبارت است از بکارگیری و استفاده از تکنولوژی در مکانی بجز مکان اولیه ایجاد و خلق آن. به‌عبارتی دیگر فرایندی که باعث جریان یافتن تکنولوژی از منبع به دریافت کننده آن می‌شود، ‌انتقال تکنولوژی نامیده می شود. انتقال تکنولوژی فرایند پیچیده و دشواری است. خرید و انتقال تکنولوژی بدون مطالعه و بررسی لازم، نه تنها مفید نخواهد بود، بلکه ممکن است علاوه بر هدر رفتن سرمایه و زمان، به تضعیف تکنولوژی ملی هم بیانجامد. نگاه به انتقال باید به‌عنوان فرایندی باشد که از طریق آن تکنولوژی وارداتی به گونه‌ای کسب شود که نه تنها برای تولید محصول به‌کار گرفته شود، بلکه زمینه‌ای برای خلق تکنولوژی جدید باشد.

انتقال فناوری به دوگونه صورت می‌گیرد: انتقال عمودی و انتقال افقی. در انتقال عمودی یا انتقال تحقیق و توسعه‌، اطلاعات فنی و یافته های تحقیقات کاربردی به مرحله توسعه و طراحی مهندسی انتقال می‌یابد و سپس با تجاری شدن تکنولوژی به فرایند تولید وارد می شود.
در انتقال افقی، تکنولوژی از یک سطح توانمندی در یک کشور به همان سطح توانمندی در محل دیگری منتقل می‌شود. در این حالت هرچه سطح گیرنده تکنولوژی بالاتر باشد هزینه انتقال تکنولوژی کاهش می یابد و جذب آن به صورت موثرتری انجام می شود. در جدول ماهیت و مفهوم انتقال تکنولوژی در هر سطح وهزینه آن در مقایسه با سطوح دیگر مشخص شده است‌.

روشهای انتقال تکنولوژی و همکاری های فناورانه به دو دسته رسمی و غیر رسمی تقسیم می شود:

انواع روش های رسمی

تملک شرکت Acquisition
یک شرکت که به منظور دسترسی به یک تکنولوژی یا صلاحیت تکنولوژیکی مورد نظر، شرکت دیگری را تملک می کند.

ادغام Merger
یک شرکت با شرکت دیگری که دارای تکنولوژی یا صلاحیت تکنولوژیکی مورد نظر است ادغام می شود و یک شرکت جدید از ادغام این دو شرکت موجود به وجود می آید. غالبا شرکت های ادغام شده هم اندازه هستند.

جذب آموزشی Education acquisition
یک شرکت افراد متخصص در یک نظام تکنولوژیکی معین را به کار می گیرد یا یک شرکت کوچک را کسب می کند تا به افراد آشنا با یک صلاحیت تکنولوژیکی و مدیریتی معین دسترسی پیدا کند.

لیسانس Licensing
قرارداد لیسانس، به قراردادهایی اطلاق می شود که فناوری توسط عرضه کننده لیسانس برای مدتی معین و در برابر مبلغی مشخص که معمولاً  Royalityاست به دریافت کننده آن فروخته می شود. عرضه کننده لیسانس موافقت می کند که تکنولوژی مورد نیاز را توسط سرمایه گذاری کامل دریافت کننده تکنولوژی فراهم سازد.

سهام حداقلی Minority equity
بنگاه گیرنده تکنولوژی، مقداری از سهام بنگاه دهنده تکنولوژی را خریداری می نماید. به این ترتیب: اولا بنگاه گیرنده در تصمیمات بنگاه دهنده از این پس می تواند اعمال نظر داشته باشد. همچنین بنگاه گیرنده نیز خود در انتشار تکنولوژی ملاحظات بنگاه دهنده را مورد نظر قرار می دهد. چرا که در غیر اینصورت ضرر و زیان بنگاه دهنده، ضرر و زیان بنگاه گیرنده نیز می باشد. به این ترتیب یک ضمانت اجرایی ما بین دو بنگاه ایجاد می گردد.

همکاری مشترک Joint venture
دو بنگاه اقدام به تاسیس یک بنگاه جدید می نمایند. مالکیت این بنگاه جدید ما بین دو بنگاه تقسیم شده است. همچنین دو بنگاه به حیات خود نیز ادامه می دهند.

تحقیق و توسعه مشترک Joint R&D
دو یا چند بنگاه برای تحقیق و توسعه مشترک روی یک رشته یا تکنولوژی مشخص یا محصول خاص موافقت می نمایند. این همکاری مشترک می تواند به اندازه و میزان یکسانی نیز نباشد.

پیمانکاری تحقیق و توسعه R&D contract
یک بنگاه هزینه های مربوط به تحقیق و توسعه در خصوص یک رشته یا یک تکنولوژی مشخص یا محصول خاص را به دانشگاه یا مراکز تحقیقاتی یا بنگاه دیگر پرداخت می نماید. در این حالت بنگاه پرداخت کننده هزینه مالی در انجام پروژه مشارکتی می نماید.

تامین مالی تحقیقات Research funding
در این حالت یک بنگاه بخش یا کل هزینه بنگاه دیگر یا دانشگاه یا موسسه تحقیقاتی را به منظور مطالعات اکتشافی و شناخت فرصتهای جدید و نوآوری در حوزه کاری آن بنگاه می پردازد.

اتحاد استراتژیک Strategic alliance
یک بنگاه منابع تکنولوژیکی خود را با دیگر بنگاه ها تقسیم می نماید تا به این ترتیب به یک هدف مشترک در نوآوری تکنولوژیکی دست یابند.

کنسرسیوم Consortium
بنگاه های مختلف و نهادهای عمومی به منظور دست یابی به یک هدف مشترک تلاش های خود را هماهنگ می سازند. در این حالت ممکن است یک پروژه بزرگ به زیر پروژه هایی تقسیم گردد که هر بنگاه موظف به انجام یک یا چند زیر پروژه گردد.

برون سپاری Outsourcing
یک بنگاه فعالیتهای تکنولوژیکی خود را جهت انجام به بنگاه های بیرونی واگذار کرده برون داد فعالیتهای آنان را خریداری می نماید.

بیع متقابل Buy back
در این روش عرضه کننده تکنولوژی موافقت می کند که امکانات تولیدی برای متقاضی فراهم کند و در آینده از محصولات تولید شده وی بعنوان بازپرداخت اصل وسود سرمایه گذاری خود، خریداری می کند.

ساخت، بهره برداری و واگذاری BOT
در این روش ساخت و بهره برداری پروژه به مدت معینی توسط شرکتی تحت عنوان” شرکت پروژه” انجام شده و انتقال طرح به کارفرما پس از طی مدت معینی و بعد از تحصیل درآمد لازم محقق میگردد .

سرمایه گذاری مستقیم خارجی FDI
انتقال تکنولوژی و دانش فنی از طریق FDI، به صورت مستقیم نسبت به سرمایه گذاری در کشوری اقدام می کند و فناوری مربوطه را نیز در آن مجموعه بکار می گیرد.

خرید کل کارخانه Turn key
انتقال تکنولوژی و دانش فنی از طریق روش کلید در دست، به قراردادهایی اطلاق می شود که عرضه کننده تکنولوژی تعهد می کند تمامی عملیات مدیریتی فنی و خدمات مهندسی مورد نیاز برای برنامه ریزی، ساخت و نصب پروژه های تکنیکی را در برابر دریافت مبلغی مشخص انجام دهد. به بیانی دیگر، در قرارداد کلید در دست، عرضه کننده تکنولوژی مجموعه ای کامل از تجهیزات فیزیکی و ابزار آلات به همراه نصب و راه اندازی آنان را برعهده می گیرد.
 

روش های غیر رسمی

• جذب افراد ماهر و دانش آموخته از سایر سازمان ها
• برگزاری همایش ها و کنفرانس ها
• آموزش افراد و فرستادن به کشورهای دارای تکنولوژی
• جاسوسی صنعتی

منابع:
شیفتیت
مدیریار

سایر خدمات تیم

 

در صورت علاقه مندی به یادگیری کامل مبحث مدیریت تکنولوژی، جهت پیش ثبت نام و یا  شرکت در دوره ها کلیک کنید.

جهت پیش ثبت نام  کلیک کنید...

در صورتی که به مشاوره پیرامون موضوع فوق علاقه دارید کلیک کنید...

اطلاعات بیشتر کلیک کنید...